Internet (licząc od opracowania standardu WWW) w tym roku kończy 25 lat. Przez cały ten czas masa zgromadzonych treści w sieci urosła do niebotycznych rozmiarów, a ich ilość powiększa się z każdą sekundą.
Obecnie w sieci znajdziemy dosłownie wszystko na każdy możliwy temat. W takich warunkach ciężko nie popełnić plagiatu lub przynajmniej otrzeć się o jego ramy. W tym obszernym artykule dokładnie wyjaśnimy wszystko to, co chciałbyś wiedzieć o plagiacie.
Czym jest plagiat?
Plagiat jest kradzieżą własności intelektualnej. Pojęcie to możemy stosować w przypadku kradzieży dóbr o charakterze naukowym, artystycznym, literackim. Oznacza ono kopiowanie treści stworzonych przez ich twórcę. Plagiatem może być również wykorzystanie części pracy twórcy. Zjawisko kradzieży własności intelektualnej jest jednym z powszechniejszych w sieci, a jednocześnie osoby popełniające plagiat najczęściej nie są świadome złamania litery prawa. Oczywiście grozi nam za to odpowiedzialność karna i cywilna.
Osoba popełniająca plagiat w wyniku postępowania karnego, które może zostać wytoczone przez twórcę plagiatowanych treści, może spotkać się z koniecznością zapłacenia grzywny, karą ograniczenia wolności, a w skrajnych przypadkach pozbawieniem wolności do 3 lat.
Odpowiedzialność cywilna w przypadku plagiatu może przyjmować kilka form. Najpopularniejszą z nich jest usunięcie skopiowanych treści, wydanie uzyskanych z tytułu plagiatu korzyści na rzecz twórcy, lub zapłata ustalonej kwoty na Fundusz Promocji Twórczości.
Plagiat regulowany jest przez Ustawę z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631).
Jak dzielimy plagiat?
- Plagiat jawny a plagiat ukryty
Plagiat jest pojęciem szerokim i obejmuje działaniem wiele dziedzin. W związku z tym należy go odpowiednio podzielić i usystematyzować. Aby móc jaśniej mówić o tym zagadnieniu, plagiat dzielimy na: plagiat jawny i plagiat ukryty.
Plagiat jawny zgodnie z nazwą określa dokonanie kopii fragmentu lub całości dzieła twórcy. Plagiat ukryty jest kradzieżą własności intelektualnej w sposób nieco bardziej wyrafinowany. Z plagiatem ukrytym mamy do czynienia, gdy następuje kradzież dzieła z jego przekształceniem. Osoba, która dokonuje plagiatu, jednocześnie odpowiednio przekształca plagiatowane treści w taki sposób, aby ukryć akt kradzieży. Mimo to plagiat zostaje popełniany.
O ile plagiat jawny jest prosty do wyłapania, o tyle w przypadku plagiatu ukrytego nie zawsze łatwo zdefiniować, czy faktycznie jest to kradzież własności intelektualnej, czy już samodzielne dzieło.
- Plagiat całkowity a plagiat częściowy
W tym przypadku podział i granice są prostsze do określenia. Plagiat całkowity to całkowita kradzież dzieła, natomiast plagiat częściowy odnosi się do wykorzystania jedynie fragmentu lub większej części dzieła.
W jakich przypadkach NIE możemy mówić o plagiacie?
Akt plagiatu z prawnego punktu widzenia nie występuje w przypadkach, gdy mamy do czynienia z twórczością równoległą, wykorzystywaniem cudzej myśli, w sytuacji, gdy kontynuujemy czyjąś pracę, a także, gdy do osiągnięcia efektu używamy podobnych środków. Poniżej pokrótce opiszę każde z tych zagadnień.
- Twórczość równoległa
Nie można mówić o plagiacie w przypadku, gdy nad danym dziełem pracuje równocześnie kilku autorów i nie mają oni możliwości porównania swojej pracy podczas procesu tworzenia. Plagiat w tym przypadku nie może zostać popełniony nieświadomie. Zapis ten reguluje Wyrok Sądu Apelacyjnego z miasta Warszawa z dnia 15 września 1995 r.
- Wykorzystywanie cudzej myśli
Wykorzystanie pomysłu twórcy dzieła nie możemy zaliczyć do kradzieży. Jeżeli natomiast odpowiednio przekujemy pomysł autora w osobiste dzieło noszące znamiona dzieła twórcy pomysłu, wówczas plagiat zostanie popełniony. Precyzuje to poniższy zapis prawny.
Art1. Prawo autorskie 1. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
2. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
2) plastyczne,
3) fotograficzne,
4) lutnicze,
5) wzornictwa przemysłowego,
6) architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
7) muzyczne i słowno-muzyczne,
8) sceniczne, sceniczno muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
9) audiowizualne (w tym filmowe).
21. Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.
- Kontynuacja czyjejś pracy
Jeżeli w swoim dziele zdobędziemy się na kontynuację pracy innego artysty, a jej efekty nie będą nosiły znamion kalki z utworu innego twórcy, wówczas plagiat nie zostaje popełniany. Podczas tworzenia kontynuacji należy zachować oryginalność i indywidualność treści, w przeciwnym wypadku bardzo łatwo wejdziemy na grząski grunt plagiatu.
- Podobna forma
Jeżeli w dziele literackim wykorzystamy środki wyrazu, z których słynie inny twórca, wówczas również nie możemy mówić o plagiacie. Prawo nie chroni formy (sposób zapisu), a treść dzieła. Możemy więc do woli korzystać z różnorodnych zabiegów językowych podczas budowania swoich utworów.
Jak sprawdzić, czy ktoś nas nie plagiatuje?
Wiemy już, czym jest i czym nie jest plagiat. Zatem jak możemy sprawdzić, czy go nie popełniliśmy lub, czy ktoś nas nie kradnie naszej własności intelektualnej? Jednym z bardziej topornych sposobów może być wrzucanie losowych, specyficznych dla danego utworu zdań w okno wyszukiwarki.
Możemy również użyć serwisu plagiat.pl, który pozwoli nam sprawdzić oryginalności tekstu. Jeżeli szukamy programu, który podpowie nam, czy ktoś nie plagiatuje naszej pracy w sieci, wówczas watro użyć popularnego narzędzia Copyscape.
Negatywne skutki plagiatu dla Twojej strony
Popełniając świadomy lub nieświadomy plagiat, narażasz się na parę negatywnych skutków, które nie tylko okażą się karą od wyszukiwarki, ale również podkopią Twoje zaufanie wśród odbiorców publikowanych przez Ciebie treści.
Jeżeli będziesz kopiował treści od innych i publikował na swojej stronie lub blogu, prędzej lub później (ale raczej prędzej) możesz spodziewać się kary od robotów wyszukiwarki. Google oraz inne czołowe wyszukiwarki są w stanie sprawdzić który tekst jest oryginałem, a który plagiatem. Jeżeli posługujesz się plagiatami, Twoja strona zostanie ukarana przez nałożenie filtra zmniejszającego jej widoczność w sieci, a tym samym pozycję w rankingu. Karą może być również całkowite zablokowanie strony lub usunięcie jej z rankingu. Chyba nie trzeba wspominać, jakie może mieć to skutki dla poważanego sklepu internetowego lub popularnego bloga.
Kolejnym negatywnym skutkiem, jaki może Cię spotkać, jest pociągniecie do odpowiedzialności karnej. Kary za kradzież własności intelektualnej opisywałem wyżej. Poza tym oczywiście publikując ukradzione treści, zrazisz do siebie odbiorców. Nie możliwe jest stworzenie własnej marki na kradzionej własności.
Podsumowanie
Jak widać, plagiat nie jest tak prostym zagadnieniem, na jakie wygląda. Wiedza na temat prawidłowego i legalnego tworzenia unikalnego contentu w sieci to klucz do prawidłowego budowania silnej marki.
Jeżeli nie wiesz, czy nieświadomie nie kopiujesz czyjejś pracy, warto skorzystać z narzędzi, które wymieniłem w tekście. Okażą się one przydatne również wtedy, gdy sam nie masz pewności, czy nie stałeś się ofiarą kradzieży własności intelektualnej.
